2025 жылдың наурыз айында Netflix платформасында «Өтпелі жас» (Adolescence) мини-сериалы жарық көрді. Ол әлемде үлкен талқыға түсіп, ең көп қаралған шоулардың біріне айналды, әрі жасөспірімдер арасындағы зорлық-зомбылық тақырыбына қызығушылықты арттырды. Осы жағдайға орай, мектептегі буллинг туралы 9 сериалды еске түсіріп, олардың әртүрлі түрлерін және буллингтің қандай салдары болуы мүмкін екенін талдаймыз.
1. Переходный возраст (Adolescence)
Ұлыбритания, 2024 жыл
Сюжет: Ханна есімді мектеп оқушысы оқуға ынталы, достары да көп, ата-анасымен қарым-қатынасы жақсы. Алайда мектепке жаңа келген қыз оның өмірін төңкеріп жібереді. Жаңа қыз Ханнаны мазақтап, достарынан ажыратады және әлеуметтік желілерде оның атынан жалған парақшалар ашады. Ханна бұл жағдайдан қалай шығарын білмейді.
Бұл сериал буллингтің заманауи түрі — кибербуллингті тереңінен ашады. Ата-аналар мен мұғалімдердің бұған қалай қарауы керек екенін де көрсетеді.
2. 13 причин почему (13 Reasons Why)
АҚШ, 2017–2020 жылдар
Сюжет: Ханна Бейкер есімді оқушы қыз өз-өзіне қол жұмсайды. Қыздың өліміне не себеп болғанын білу үшін сыныптасы Клэй оның жазып қалдырған аудиокассеталарын тыңдай бастайды. Әр кассета — Ханнаға жәбір көрсеткен адамның атымен байланысты.
Сериал Америкада үлкен резонанс тудырды. Ол тек буллинг қана емес, жасөспірімдердің психикалық денсаулығы, суицид, жыныстық зорлық-зомбылық сияқты ауыр тақырыптарды қозғайды.
3. Школа 2015 (School 2015: Who Are You?)
Оңтүстік Корея, 2015 жыл
Сюжет: Екі бірдей қыз — И Ын Бе мен Ко Ын Бе. Бірі — жетімдер үйінен, екіншісі — бай отбасынан шыққан. Қыздардың тағдырлары алмастырылғандай болады. Бірі екіншісінің өмірін жалғастырып, мектептегі буллингпен күресуге мәжбүр болады.
Корей драмасы буллингтің тек физикалық емес, психологиялық тұрғыдан да өте ауыр болатынын көрсетеді. Сонымен қатар, сериал достық пен әділет туралы сыр шертеді.
4. Учитель (A Teacher)
АҚШ, 2020 жыл
Сюжет: Жаңа келген мұғалім мен оқушы арасындағы тыйым салынған қатынас жайлы. Алғашында бәрі романтика сияқты көрінгенімен, кейін бұл қарым-қатынас зардапқа әкеліп соғады. Мұғалім өз билігін теріс пайдаланады.
Бұл сериал буллингті кең мағынада көрсетеді — биліктің (мұғалімнің) оқушыға қысым жасауын да буллинг ретінде қарастырады.
5. Сүйкімді алаяқтар (Pretty Little Liars)
АҚШ, 2010–2017 жылдар
Сюжет: Бес құрбының біреуі жұмбақ жағдайда жоғалып кетеді. Қалған төртеуі белгісіз біреуден қорқынышты хабарламалар ала бастайды. Хаттарда олардың құпиялары мен қорқыныштары әшкереленеді.
Буллингтің ерекше түрі — манипуляция мен қорқыту. Бұл сериал достықтың қаншалықты мықты бола алатынын, әрі адамның ішкі қорқынышымен күресін бейнелейді.
6. Бәрі де жақсы болар (Everything Sucks!)
АҚШ, 2018 жыл
Сюжет: 1990-жылдары өтетін оқиға. Оқиға Орегон штатындағы мектепте болады. Мұнда бір топ оқушы мектептің видео-клубына қосылып, өмірдің түрлі қиындықтарымен бетпе-бет келеді. Буллинг, жыныстық сәйкестілік, достық пен қабылдау мәселелері көтеріледі.
Сериал жеңіл әрі жылы юмормен өрілген, бірақ маңызды мәселелерді қозғайды.
7. SKAM (Ұят / Ұялма)
Норвегия, 2015–2017 жылдар
Сюжет: Әр маусымда әртүрлі кейіпкерге баса назар аударылады. Тақырыптар — махаббат, діни сенім, сексуалдылық, достық, буллинг және әлеуметтік қысым. Оқиғалар реалистік түрде көрсетілген, кейіпкерлер өз жастарына сай әрекет етеді.
SKAM — бүкіл әлем бойынша жасөспірімдердің өмірін шынайы көрсеткен сериал ретінде танымал болды. Оның түрлі елдерде нұсқалары шыққан (Франция, Германия, Испания және т.б.).
8. Эйфория (Euphoria)
АҚШ, 2019–қазірге дейін
Сюжет: Ру есімді жасөспірім қыз нашақорлықпен күреседі. Сонымен қатар, сериалда оның сыныптастарының өмірі көрсетіледі: буллинг, кибербуллинг, зорлық-зомбылық, отбасындағы қиындықтар, махаббат пен өзін іздеу жолы.
Сериал визуалды жағынан әсерлі, ал мазмұны — өте ауыр. Бұл шоу ата-аналар мен мұғалімдердің де көруіне тұрарлық, өйткені онда қазіргі жасөспірімдер қандай қиындықтармен бетпе-бет келетінін терең ашады.
9. Мені тыңда (Listen to Me)
Түркия, 2022 жыл
Сюжет: Сыныптастарынан буллинг көрген оқушы қыз жол апатына түседі. Одан кейін ата-аналар мен мектеп ұжымы бұл оқиғаға байыппен қарауға мәжбүр болады. Қыздың достары мен сыныптастары шындықты ашуға тырысады.
Сериал түрік қоғамындағы буллинг пен әлеуметтік әділет мәселелерін қозғайды. Ата-аналардың балалар өміріне жауапкершілікпен қарауы қажеттігін ескертеді.
Мектептегі буллинг — тек жеке оқушылардың мәселесі емес, бұл бүкіл қоғамның ортақ дерті. Бұл сериалдар бізге жасөспірімдердің жан дүниесін, ішкі күресін, кейде шарасыздығын тереңірек түсінуге мүмкіндік береді. Экрандағы көріністер — өмірдің шындығы. Олар ата-аналар мен мұғалімдерге, оқушылар мен бүкіл қоғамға ой салып, әрекет етуге үндейді. Буллингті тоқтату — бәріміздің қолымызда. Ең бастысы — бейжай қарамау.
